117 දතේ හිලක්ද ?

මේ 2001 කාල වකවානුවයි. හෙනගැහුවා මෙන් හිටි අඩියේ හිල් වූ මාගේ හක්කේ, උඩුඇන්දේ පුරස්චාර්වක වර්ගයේ දතක් මට නිතර දෙවේලේ දුක් දෙන විට කිරි ටොයියෙකු ලෙස අලුතින්ම විවෘත වූ පාසල් දන්තාගාරයේ සේවයට පැමිණියේ රූමත් තරුණ වෛද්‍යවරියකි. බාලක පාසලක් වූ අප පාසලේ  උසස්පෙළ පන්තිවල බහුතර කොල්ලන්ට දත් අමාරු ඇතිවූයේ ඇගේ ආගමනයෙන් පසුව බව මට ඉදුරා කිව හැක.

දත් වැඩක් කරගැනීමට අවශ්‍ය වූයේ පන්ති භාර ගුරුභවතාගේ අත්සන රැගත් ලිපියක් පමණක් වීම නිසා දත් රෝගය බෝවන රෝගයකටත් වඩා වේගයෙන් පැතිරුනි. හැම අල්ල පනල්ලේම පාසල් දන්තාගාරය රෝගීන්ගෙන් පිරී ඉතිරී ගොසිනි. වෛද්‍යවරිය තරුණ වීමත්, ඇගේ සහයට සිටි නර්ස් නෝනා ද එම ගණයටම අයත් වීමත් මෙලෙස දන්තාගාරයේ අධික තදබදයක් ඇති කරලූ සාධක විය.

දිණ කීපයක් උත්සාහකර අවස්ථාවක් උදාකරගත නොහැකි වූ තැන සිරා කොලුවා කලේ උදෑසන 6.30 හේ පමණ සිට දන්තාගාරය අසල දිග බංකුවකට වී පෝලිමේ පළමුවැනියා වීමයි. උසස් පෙළ විභාගයට දිණ ලං වී තිබූ නිසාම පන්තියේ එතරම් අධ්‍යාපන කටයුත්තක් සිදු නොවූ නිසා අවශේෂ බාධා ද නොවීය. සුදෝ සුදු වත දරා ජීවක තුමිය පැමිණියාය, ඉන් මොහොතකට පසු සීදේවි නර්ස් නෝනාද පැමිණියාය... ලෙඩ්ඩුන්ගෙන් අංක 1 සිරා කොලුවාය... එදින නම් රෝගීන්ට වඩා සිටියේ රෝගියාගේ තනියට පැමිණ  කාලඡේදයක් මග හැරීමට ආසාවෙන් සිටි උන් හා වෛද්‍යවරිය දැක බලා ගැනීමට සිටි අයවලුන්ය.

එන්න.... මේ පුටුවෙන් වාඩි වෙන්න... එතුමිය මට ආරාධනා කොලාය...

ගගන යාත්‍රාවක බදු කෑලි තුනකට නැමිය හැකි අපූරු ආසනයේ මා හිදගත් පසු සිරා ගුවන් ගත කිරීමට අදාළ ආයුධ ලහි ලහියේ සූජානම් කොලේ අපේ නර්ස් නෝනාය.  දොස්තර නෝනා හැද සිටි අලංකාර සාරියේ අස්සකින් ඇගේ සුදු  බඩ පෙනේ... ඒවා දකින විට සිරාට මේවා දැක මලත් කමක් නැතැයි සිතුනි. හෘද ස්පන්දනය කෙමෙන් කෙමෙන් ඉහළ ගියේ බඩ දැකීමෙන් නොව මීළගට මුහුණ දීමට ඇති උද්වේගකර අවස්ථාව නිසා විය යුතුය.

කෝ බලමු... ඇගේ සියුමැලි  අත්වල පහස විදි යකඩ කූරක් බදු උපකරණයක් හා   අන්වීක්ෂයක් බදු වීදුරු කණ්නාඩියක් මගේ මුඛය තුල ගිලුනේය.

දත දිරලා ඒකයි කැඩිලා තියෙන්නෙ... අපි මේක පුරවමු.... ඇය මෙහෙයුමට සූදානම්ය. මා මුඛය විවෘත කරගත් පසු ඇය විදුම් උපකරණයක් ආධාරයෙන් දත විදින්නට වූවාය....හරියට බුරුමයකින් රීප්පයක් විදින්නා සේය... විදීමේදී ඉවතට විසිවන කුඩා දත් කැබලි ඇගේ සුදු කුස මත සැතපේ.... ඒ දෙස මා නෙත් නොපියා බලා සිටියේ වලත්ත කමකට නම් නොවේය.

මද වේලාවක් ඇවෑමෙන් පුංචි මොළයට විදුලි කොටන්නට විය... ඉවසා සිට බැරිම තැන මම මගේ ශ්‍රී මුඛය යන්තරයෙන් ඉවතට ඇද ගතිමි.

වෛද්‍යතුමිය කෝපයෙන් මෙන් මා ඇමතුවාය...

ඔයා මහ පුදුම ළමයෙක්නෙ... රිදෙනවා නම් මට කියන්න තිබුනනෙ... බැරිවෙලාවත් මේකට විදුරු මහ හිල් වුනා නම් මැහුම් දාන්නත් වෙනවා... රිදෙනවා කියලා බෑ තව ටිකක් කඩන්න ඕනෙ... රිදෙනකොට  වම් අත ටිකක් උස්සන්න.

ඇගේ අණ හමුවේ හිස නැමුනු අහිංසක සිරාගේ දත් කුහරය නැවතත් විදීම ඇරඹුනි... වම් අත දිගටම තිබුනේ එසවී වුවද හිතුවක්කාර දොස්තර නෝනා මට එලොව පොල් පෙනෙන මට්ටමටම විද්දාය. මට රිදුනු තරම කියන්නට වදන් නැතුවාය. ටෙම්පරිය මුලින් දමා පසු දිනෙක දීර්ඝකාලීන පිරවුම දමා වැඩනිමකල මාගේ පුරස්චාර්වක දන්ත රාජයා වසර 11 ට පසුව අදද හොද හැටි ඇඹරීමට සමත්ය.

කාලය කෙමෙන් කෙමෙන් ගෙවී නැවතත් හක්කේ දතක පැත්තෙන්  කුහරයක් මතුවිනි. මෙවර කලින් එකට විරුද්ධ පැත්තෙනි. වේදනාවක් නැති නිසා සිරා එය එතරම් තැකුවේ නැත... ඒ ආකාරයෙන් වසරක් පමණ ගෙවී ගිය පසුව දිනක් හදිසියේ මා හිතවත් දන්ත වෛද්‍ය මිතුරෙකු මුණ ගැසුනේ වෙඩිමකදීය. පරීක්ෂා කර බලා  ඔහු කීවේ,

මචං දත්බුරුසුවෙන් තද කරලා වැරදි විදිහට දත් මැද්දම තමයි මේවා ඇති වෙන්නෙ... මේවා දැනට රිදුනෙ නැති වුනාට එක පාරටම තමයි දවසක රිදෙන්නෙ... එදාට උඹට හුජ්ජ නොගියොත් පුදුමයි. ඒ හින්දා රිදෙන්නෙ නැති කාලෙදිම වැඩේ ඉවරයක් කර ගනිං... වෙලාවක වරෙං මම උඹට රිද්දන්නෙ නැතුව වැඩේ කරන්නම්.

ඌ නම් කියයි.... දොස්තර නෝනා නිසා මට රිදුනු හැටි දන්නේ මමය... තවත් වසරක් /දෙකක් ගතවිය. දැන් දත් කුහරය මරියානා ආගාධට දෙවෙනි නැත. තවමත් වේදනාවක් නැති වුවත් මා වසර ගණනාවක් සිටියේ හිතේ ගින්දරෙනි. අනේ ආයෙත් වේදනා  විදින්නෙ කොහොමද ... මගේ හිත නිතරම  කීවේය.

කෙසේ හෝ මෙයට සති දෙකකට පෙර දිනයක දතේ ආගාධයට පිළියමක් යෙදීමට මම තරයේ අධිටන් කරගතිමි. ඒ අනුව පුරුෂ දහිරිය උපදවාගෙන  නගරයේ පළපුරුදුම දන්ත වෛද්‍යාචාර්ය තුමා වෙත ගියෙමි.

මොකෝ කාරණේ ඔහු කරුණාබරව ඇසුවේය.

මේ දතේ කුහරයක් .... මෙච්චර කල් භයටමයි ආවෙ නැත්තෙ ඩොක්ටර්... අනේ රිද්දන්නෙ නැතුව මොනා හරි කරලා දෙන්න... මගේ ආයාචනයට කන් දුන් දොස්තර මහතා කාලයකට පසු  නැවත වරක් සිරා ගුවන්ගත කිරීමට පුටුවේ ඉන්දවා මුහුණට ඉහළින් විදුලි ආලෝකය දල්වා දත පරීක්ෂා කලේය. මගේ හදවතේ ලබ් ඩබ් ශබ්දයද වෙනස් වී බොල් හඩක් නැගෙයි. ඒ මදිවාට එය වේගයෙන් කම්පනය වෙයි.

http://www.thegrocer.co.uk/pictures/620xAny/3/9/1/13391_dentist-tooth-decay-teeth.jpg

මේ විදියට දත් හෑරෙන්නෙ ඕගොල්ලො දත් මදින බුරුසුව නිසා සහ වැරදි ක්‍ර‍මයට දත් මැදීම නිසා...

මේක අපි පුරවමු.... අපි ළග ක්‍ර‍ම දෙකක් තියෙනවා... එකක් සාමාන්‍ය ක්‍ර‍මය අනිත් එක තමයි ලේසර් තාක්ෂණ ක්‍ර‍මය... සාමාන්‍ය එක 750/- යි ලේසර් එක 1500/- කෝකද කරන්නෙ ?

ලේසර් තාක්ෂණය අලුත් නිසා එමගින් වේදනාව අඩුවේ යැයි උපකල්පනය කොට සිරා ලේසර් ඉල්ලුවේය. දැන් කටයුතු ආරම්භ කිරීමට සූදානම්ය...

පුතා ලිහිල් වෙන්න... පොඩ්ඩක්වත් රිදෙන්නෙ නෑ... වේදනාවක් දැනුනොත් වම් අත පොඩ්ඩක් උස්සන්න...  කලිං වතාවෙ ලැබුනේද මෙම ඔවදන්ම නිසා මම හිත හදාගෙන දෑස් පියාගතිමි.  දත හිරිවැටී ගිය සෙයකි. වහාම වම් අත ඉහළට එසැවිනි.

මොකෝ මේ දැන්මම අත උස්සගෙන මම තවම මේ ආයුධ ටික හොයනවා... දොස්තර මහතාගේ එවදන් හමුවේ නර්ස් නෝනා නැගූ  සාටර්  හිනාව දුටු විට මට පොළොවේ පස් කන්නට සිතුනේය. මගේ වෙලාවට එය ටයිල් පොළවකි.

මෙහෙයුම ඇරඹුනි... මුලින්ම අධි පීඩනයට ලක් කල ජල ප්‍ර‍හාරයක් විශේෂ උපකරණයකින් දතට එල්ල විය. සර්වාංගයම හිරිවැටී දැඩි වේදනාවක් දැනුනි....

අනේ ඩොක්ටර් රිදෙන්නෙ නෑ කිව්වට මට දැනටම රිදෙනවා... සිරා කොලුවා අඩන්න ඔන්න මෙන්නය...

ඔය රිදෙනවා නෙමෙයි පුතා හිරිවැටෙනවා... මම සහතික වෙනවා රිදෙන්නෙ නෑ කියලා ඔයා පුලුවන් තරම් සැහැල්ලු වෙන්න...එතකොට ලේසියෙන් වැඩේ කරන්න පුලුවන්...

අනතුරුව විශේෂ උපකරණයකින් දතේ කැපුමක් යෙදූ පසු නර්ස් නෝනා බදාමය අනන්නට විය... ඇනූ බදාම දතේ කුහර වැසෙන සේ මැනවින් අලේප කල පසු ලේසර් කිරණ විහිදෙන උපකරණයක් මුඛය තුලට යොමු විය.  මේ ක්‍රියාවලිය මාරුවෙන් මාරුවට කීප වතාවක් කිරීමෙන් පසු දතේ කුහරය අන්තරස්දාන විය. වැඩේ අහවර බැව් වෛද්‍යතුමා කියන විට මට ඔහුව බදාගෙන ඉඹින්නට සිතුනි. ඒ සතුට වැඩි කමටය...

ඔය ටිකටනෙ දැගලුවෙ...එතුමා කෝචොක් එකට මෙන් එසේ පවසා... ඕනෑම අකාරයේ පානයක් හෝ ආහාරයක් දැන් පටන් ලබාගත හැකි බවත්... මෙය දීර්ඝකාලීනව පවතින ප්‍ර‍තිකාරයක් වුවත් නිවැරදිව දත් මැදීම එහි පැවැත්මට ඉවහල් වන නිසා දත් මදින නිවැරදි ක්‍ර‍මය පිළිබද පාඩමකුත් කියා දුන්නේය.

සිරා ස්කූටරයේ කණ්නාඩියෙන් දත බැලූ විට කිසිවක් හදුනාගත නොහැකි තරමට වැඩේ සුපිරියට කෙරී තිබුනි. පිරවුමද දතේ පැහැයෙන්ම තිබූ නිසා කිසිදු වෙනසක් නැත.. කොලුවාගේ දත මෙන්ම හිතද දැන් නිදහස්ය..

නිවසට පැමිණ මේ පිළිබද අන්තර් ජාලයෙන් රැස්කල කරුණු කීපයක් හුදී ජනයාගේ පහන් සංවේගය උදෙසා මෙසේ සටහන් කරමි...  පෝස්ටුව අගටම කියැවීම ඔබේ දන්ත සෞඛ්‍යයට හිතකරය.

වැරදි ආකාරයෙන් දත් මැදීම නිසා අපගේ දත් පැත්තෙන් ගෙවී කුහර ඇති විය හැක. මෙය වර්තමානයේ ඉතා සුලභ සිදුවීමකි....සිරාට වැරදුනේද එතැනය...

දත්මැදීම ආශ්‍රිතව බහුලව සිදු කරන වැරදි...

1  තමාට ගැලපෙන දත් බුරුසුව තෝරා නොගැනීම

මුඛයේ ප්‍ර‍මාණය අනුව අන්තිම දත දක්වා ලගාවිය හැකි නැම්මක් සහිත දත් බුරුසුවක් තෝරාගත යුතුය.

2  නොගැලපෙන කෙදි සහිත දත් බුරුසු තෝරාගැනීම

මෘදු කෙදි සහිත නිෂ්පාදනයක් තේරාගන්න... නැතිනම් දිනපතා භාවිතයේදී දත්වලට හානි විය හැක.

3  දත් මැදීම සදහා ගත කරන කාලය

විනාඩි 3 ක් දත් මැදීම සෑහේ...ඊට අඩු කාලයක් මෙන්ම වැඩි කාලයක් ගත කිරීමද ඔබට අවාසි ගෙන දේ.

4  දිනකට වැඩි වාර ගණනක් දත් මැදීම හා දත් බුරුසුව දත් වලට දැඩි ලෙස තෙරපා දත් මැදීම

දතේ එනමලය හානියට පත්විය හැක. කෙටි කලකදී දත් ගෙවී කුහර ඇති විය හැක.

5  දත් මදින නිවැරදි ක්‍ර‍මය අනුගමනය නොකිරීම

දීර්ඝකාලීන වැරදි භාවිතයෙන්  දත් කුහර ඇති වේ.

6   එකම ස්ථානය දත් මැදීමේදී වරින් වර මැදීම

එම ස්ථානයේ දත් ඉක්මනින් ගෙවී යාමට හේතු විය හැක.

7   දතෙහි ඇතුල් පැත්ත මැදීම මග හැරීම

බැක්ටීරියා වර්ධනය සිදු වේ, බොහෝ දෙනෙකුට දත් වල ඇතුල් පැත්ත මැදීමට අමතක වෙනවාලු.

8   දත් මැදීමෙන් පසු බුරුසුව නිසි ආකාරව නොසේදීම

ඉතිරිවී ඇති දත් බෙහෙත් ආදිය සම්පූර්ණයෙන් ඉවත් වන තරමට සේදිය යුතුය. 

නැතහොත් භයානක බැක්ටීරියා කෙදි අතර වර්ධනය විය හැක.

9   දත් මැදීම ආරම්භ කරන විට දත් බුරුසුව වියළි තත්වයක නොතිබීම

තෙත් පරිසර මාධ්‍යයක් තිබීම නිසා   අධික බැක්ටීරියා ගහණයක් ඇති වීමට ඉඩ තිබීම  හා... බුරුසුවේ කෙදි වල හැඩය වෙනස් විය හැකි වීම.

10   නිසි  කාලයට දත් බුරුසුව මාරු නොකිරීම

මාස 3 කට හෝ 4 කට වරක් දත් බුරුසුව මාරු කිරීමෙන් දත් මැදීමේ කාර්යය ඵලදායීව  කිරීමට හැකි වේ. දත් බුරුසුවේ කෙදි වල හැඩය නිවැරදිව තිබීමද දත් මැදීම සාර්ථක කිරීමට ඉහවල් වේ.

නිවැරදිව දත් මදින ක්‍ර‍මවේදය...

අදට එහෙනම් කඩේ වහනවා....

මම කාමරේ වෙසෙන, සත්ගුණවත් සිරා කොලුවා.

ප.ලි

නිවැරදිව දත් මැදීම ඉතා යහපත් මුඛ සෞඛ්‍ය තත්වයක් පවත්වා ගැනීමට ඉවහල් වන්නා සේම සමාජයේදී පුද්ගල සබදතා මැනවින් පවත්වා ගැනීමටද ඉවහල් වේ.

දත් මැදීමේදී අප සාමාන්‍යයෙන් කරනා තිරස් අතට බුරුසුව එහා මෙහා ගෙනයාම වැරදි ක්‍ර‍මවේදයකි.

මා මෙන්ම කල් ගත වූ දත් කුහර සහිතව බිය නිසාම ප්‍ර‍තිකාර ගැනීමට මැළිවන විශාල සංඛ්‍යාවක් සිටින බැව් මම ඉදුරාම දන්නා නිසා මම ඔවුනට යෝජනා කරන්නේ නූතන තාක්ෂණික දියුණුව සමග වේදනාවකින් තොරව ප්‍ර‍තිකාර කල හැකි නිසා කල්මරන්නේ නැතුව ඉක්මනින් ප්‍ර‍තිකාර ලබාගන්නා ලෙසයි. කල්මැරීම නිසා වඩා වේදනාත්මක අවස්ථාවකට ඔබට මුහුණදීමට සිදුවිය හැක.

දත් වල ඇති ස්නායු කෙළින්ම මොළය හා සම්බන්ධ වන නිසා දත් ගැලවීම ආදී කාර්යයන් සදහා හැම විටම සුදුසුකම් ලත් දන්ත වෛද්‍යවරයෙකු මුණගැසෙන්න...නැතිනම් අනපේක්ෂිත ප්‍ර‍තිඵල අත්විය හැක.