76 ලුණු මිනිසා (The Salt Man)

සෝඩියම් ක්ලෝරයිඩ් වලින් සමන්විත වන ලුණු සත්ව ප්‍රජාවගේ පැවැත්මට ඉවහල් වන ඛනිජ විශේෂයකි. නමුත් ඒ සුළු ප්‍රමාණයෙනි. ලුණු වැඩි වශයෙන් පරිභෝජනය ශරීරයට අහිතකර වන අතර රසකාරකයක් ලෙස ලෝකය පුරාම ලුණු භාවිතා වෙයි. ඊට අමතරව ආහාර ද්‍රව්‍ය කල්තබාගැනීමටද ලුණු වල සහාය ලබා ගනී. ලුණු යොදා කල්තැබීම සිදු කරන දෑ අතර මස් මාළු ප්‍රධාන තැනක් ගනී.

ලුණු වල ඉතිහාසය සොයා බලන විට එය වසර 6000 කටත් එහා අතීතයකට දිව යයි. ක්‍රි.පූ 6050 දී පමණ ලුණු මිශ්‍රිත උල්පත් ජලය උණු කර ලුණු ලබාගත් බවට සාක්ෂි රුමේනියාවේ පුරාවිද්‍යාත්මක කැනීම් වලින් හමුවී තිබේ. ක්‍රි.පූ 6000 දී පමණ ජලාශ මතුපිට වූ ලුණු පාරිභෝජනය කිරීමට චීන ජාතිකයන් පුරුදු වී සිටි බවද ඇතැම් තැනක කියවෙයි. ක්‍රි.පූ 3000 දි පමණ ලුණු දමන ලද පක්ෂීන් හා මාළු විශේෂ පුරාතන ඊජිප්තුවේ සොහොන් බලි සදහා යොදාගෙන ඇති බවටද සාධක තිබේ. අප කුඩා කල කැට ලුණු ලෙස කුස්සියේ පොල්කටු බදුනක දමා ජලය සමග භාවිතා කල ලුණු, අද වන විට ගලගණ්ඩයටද සහනය සලසමින් අයඩින් නම් රසායනිකයද මිශ්‍ර කොට නව ස්වරූපයකින් ගෘහණියන් සොයා එයි. නමුත් මේ බොහෝ අය හොද්දට ලුණු දමා හොද්දේ රසබැලීම, ලුණු වැඩි වූයේ යැයි සැමියාගෙන් බැනුම් ඇසීම වැනි දෑ හැරෙන්නට ලුණු වලට මේ තරම් ඈත අතීතයක් තියෙන බව දන්නේ නැත.

ලුණු නිපදවන ස්ථානය ලුණු ලේවා ලෙස ප්‍රකටව පවතී. සාගර ජලය හෝ වෙනත් ලුණු මිශ්‍රිත ජල ප්‍රභවයක් එක් රැස් කොට විවිධ ක්‍රියාවලීන්ට අනුව ලුණු ලබාගන්නා ක්‍රමවේදය මෙන්ම පාෂාණ ස්ඵටික ලෙස විවිධ තැන්හි නිධි පරිදි පිහිටා ඇති ලුණු කැනීමෙන් ඒවා ලබා ගන්නා ක්‍රමයද ලෝකයේ ලුණු අවශ්‍යතාව සපුරාලන ප්‍රධානම ක්‍රම ද්විත්වය වන්නේය.

ඉරානයේ වයඹ දිශාවට වෙන්නට පිහිටි සන්ජාන් (Zanjan) පළාතේ හම්සේලු ගම්මානය නුදුරේ පිහිටි චෙහ්රාබාද් Chehrabad හි පිහිටි, ලුණු ලේවාය චිරාත් කාලයක සිට ලුණු කැනීම සිදු කරන ලද ස්ථානයකි. අද කථාව තුල මා ඔබට කියනා ලුණු මිනිසාද මෙහි සේවය කල තැනැත්තෙකි.

හදිසියේම වාගේ පොළව දෙදරා ගියේය. දෙවියන් වහන්සේ කුපිත වීදෝයි මෙන් අවසිහියෙන් අවට බැලූ මේ කියන පුද්ගලයා තවත් මොහොතකින් තමාට ඉහළින් වූ පස් හා වෙනත් සුන්බුන් වලට යටවී දිවිමගෙන් සමුගත්තේය.

නමුත් පුදුමයට කාරණාව නම් ඔහු මෙසේ මරු වසගයට ගියේ අද ඊයේ හෝ...අදින් දශකයකට දෙකකට එහායින් නොව අදින් වසර දහස් ගණනකට එහායින් ක්‍රිස්තු පූර්ව යුගයේ වීමයි. එතරම් කාලයක් ලෝකයෙන් අවසැගව සිටි මේ ආදි මිනිසා 1993 දී නැවතත් ලෝකයා හමුවට පැමිණියේ ප්‍රාණය නිරුද්ධව වුවද ඔහුට ලුණු මිනිසා (Salt Man) ලෙස ආරූඩ නාමයක් යොදා වර්තමාන සමාජයට සාදරයෙන් පිළිගන්නට කටයුතු යෙදූ වටපිටාවකය. ජාලයෙන් පෙරලා අද මා ඔබට කියන්නේ මේ කියන ලුණු මිනිසා ගැනයි.

ලුණු මිනිසුන්ගේ පළමුවැන්නා

වර්තමානය වන විට පෙර කියූ ලුණු නිධියෙන්ම ලුණු මිනිසුන් 6 දෙනෙකු හමු වී තිබේ. ඉන් පළමුවැන්නා 1993 වසරෙදීත් අවසන් කෙනා  2010 වසරේදීත් හමුවී තිබේ. මේ සියලුම දෙනා ලුණු නිධියේ සේවයේ නිරතව සිටියදී මිය ගිය අය වීම විශේෂයකි. මේ කියන ලුණු නිධිය යනු අපේ රටේ මෙන් මුහුදු ජලයෙන් ලුණු නිපදවන එකක් නොව ස්ඵටික ලෙස ස්වභාවිකව තැන්පත් වී ඇති පාෂාණ මෙන් දිස්වන ලුණු නිධියකි.

1993 වසරේ ශීත සෘතුවේ ආරම්භය සනිටුහන්ව තිබූ දිනයක එහි සේවකයෝ වෙනදා මෙන් සේවයේ නිරතව සිටියෝය. ලුණු නිධියේ අභ්‍යන්තරයට වන්නට පිහිටි මීටර් 45 ක් පමණ දිගින් යුතු වූ ගුහාවක් බදු තැනක ලුණු කැණීමට ගිය මේ සේවකයන් නැවත පැමිණියේ ආගන්තුකයෙකු සමගිනි. හෙතෙම වසර දහස් ගණනක් ලුණු නිධියේ වැලලී සිටි ලුණු මිනිසායි. ඊට දින කීපයකට පෙර පතිත වූ ධාරාණිපාත වර්ෂාව මේ හෙළිදරව්වට මග සකසන්නට ඇත.

දිගු කොණ්ඩයක්, දිගු රැවුලක්, සහිත මානවකයෙකුගේ යැයි එක එල්ලේ කිව හැකි අංගලක්ෂණ වලින් සමන්විත වූ හිස පමණක් ඔහුගේ සිරුරෙන් තව දුරටත් ශේෂ වී තිබුනි. ඒ ආසන්නයේ තිබූ හම් සපත්තුවක් තුල ඔහුගේ වම් පාදය තිබුනේය. ඒවාට අමතරව යකඩ පිහි 3ක්, සත්ව ලොම් උපයෝගී කරගෙන සැකසූ කොට කලිසමක් , රිදී ඉදිකට්ටක්, ගල් වැනි දෑ ඈතට විසි කල හැකි සරළ ආයුධයක්, සම් යොදා නිපදවූ රැහැනක කොටසක්, ආයුධ මුවාත් කරන ගිණිගලක්, walnut නම් ශාක විශේෂයේ ගෙඩියක්, මැටි භාජන, රෙදි, බිදී ගිය ඇට කැබලි ආදිය ලුණු මිනිසා සමග මතුවූ අවශේෂ දෑ විය. පසුව කල පරීක්ෂන වලින් මිය යන විට ඔහුගේ වයස අවුරුදු 35 ක් බව කියැවිනි.

පළමු ලුණු මිනිසා සතුව තිබූ දෑ.... Photo Credit Ali Majdfar

ලුණු කැනීමේ නිරතව සිටි තවත් පිරිසකට දෙවන ලුණු මිනිසා හමුවූයේ ‍ 2004 වර්ෂයේ නොවැම්බර් මාසයේදීය. පළමු ලුණු මිනිසාගේ සම්පූර්ණ ඇට සැකිල්ලම සංරක්ෂණය වී තිබුනේ නැති වුවත්, දෙවැනි ලුණු මිනිසා සතුව හොදින් සංරක්ෂණය වූ ඇට සැකිල්ලක් විය. වම දකුණ පාදයන් මෙන්ම උගුරු ඇටයද, ඔහුගේ දෑතද එහි සුරක්ෂිත වී තිබුනි. පළමු ලුණු මිනිසාට යාර 50 ක් පමණ එපිටින් තිබූ දෙවැනි ලුණු මිනිසාගේ සිරුරේ සුරක්ෂිතව තිබූ හිසකෙස් මෙන්ම නියපොතුද විය. හමු වූ දෑ අනුව දෙවැනි ලුණු මිනිසා පළමු ලුණු මිනිසාට වඩා සංරක්ෂිත වූ කෙනෙකි.

තෙවැනි ලුණු මිනිසා හමුවී ඇත්තේ 2005 ජනවාරි මාසයේදී. මේ සිරුර මත ටොන් 2ක් පමණ බර පාෂාණයක් තිබූ හෙයින් ලුණු නිධිය පිහිටි තැන ඇති පර්වතයේ ඉහළ සිට පතිත වූ පාෂාණයන්ට යටවී මේ මිනිසුන්ගේ මරණ සිදු වී ඇති බවට ඉතිහාසඥයන් මුලින් කර තිබූ නිගමනය යලිත් තහවුරු උනා. විශාල පාෂාණයකට යට වීම නිසා ඔහුගේ ඇට සැකිල්ලට දැඩි ලෙස හානි වී තිබුනද ඔහු සතුව තිබූ විවිධ උපකරණ නම් ඉතාම හොදින් සංරක්ෂණය වී තිබුනා. ඒ අතර තිබූ විශේෂිතම දේ වූයේ ලුණු වලින් පුරවන ලද සම් වලින් නිපදවා තිබූ ගෝනියක්. ඊට අමතරව හරක් අං දෙකක්, සහ හම් සපත්තු යුගලයකුත් උනා. ලුණු වලින් පුරවන ලද ගෝනිය ඉවතට ගෙන යන්නට මත්තෙන් ඔහු අවාසනාවන්ත ලෙස ඉහළ සිට පහළට වැටුනු විශාල පාෂාණයකට ගොදුරු වී තිබුනා.

Photo Credit Ali Majdfar

හතරවන ලුණු මිනිසා ඉහත සියල්ලන්ටම වඩා හොදින් සංරක්ෂණය වූ තැතැත්තා ලෙස පුරාවිද්‍යාඥයන්ගේ අවධානය දිනාගත්තා. 2005 මාර්තු මස හමු වූ මේ සිරුර වයස අවුරුදු 16 ක පමණ තරුණයකුගේ එකක් බවට තහවුරු වුනේ එක්ස් රේ සහ CT ස්කෑන් පරීක්ෂණ වාර්තා අනුවයි. අලුත්ම පරීක්ෂණ දත්තයන්ට අනුව ඔහුගේ සිරුරු වසර 2000 කට වඩා පැරණියි.

මෙතෙක් හමු වී ඇති සියලුම සිරුරු අතරින් හොදින්ම සුරක්ෂිත වී ඇත්තේ මේ ගැටවරයාගේ සිරුරයි. කන් වල පැළද සිටි කරාබු යුවලත්, ඉනේ තිබූ කිරිච්චියත්, ඔහුගේ සිරුර සමීපයේ තිබූ මැටි වලින් සකසා තිබූ ලන්තෑරුම් වැනි උපකරණ දෙකත් නිසා ලුණු නිධියේ කුමන රාජකාරියක් මේ ගැටවරයා විසින් ඉටුකලේද යන්න තවමත් අපහැදිලියි. දණ හිසෙන් මදක් පහලට වන්නට ඇද සිටි කලිසමත් ඔහුගේ සිරුර සමග මනාව සුරක්ෂිත වී තිබෙනවා.

හතර වන ලුණු මිනිසා

පස්වැන්නා 2005 දෙසැම්බර් මාසයේදීත් හය වැන්නා 2007 ජූනි මාසයේදීත් සොයාගනු ලැබුවා. ඒ කාලවකවානු පිළිබද තොරතුරු හැර වෙනත් තොරතුරු තවමත් අන්තර්ජාලයේ හොයාගන්නට නෑ. කාලයක් ලුණු තලාවකට මැදිව සුරක්ෂිතව තිබූ මේ සිරුරු හෙවත් මමී තිබූ තැනින් ඉවතට ගත් පසුව හානියක් නොවන අයුරෙන් අනාගතය සදහා සංරක්ෂණය කල හැකි හොදම ක්‍රම පිළිබද තවමත් ඉරාන පුරාවිද්‍යාඥයන් සෑහීමකට පත් වෙන්නෙ නෑ. ඒ හේතුවෙන් 6 වන ලුණු මිනිසා ඔහු සිටින භූමියෙන් ඉවත් කරන්නේ වඩා හොද සංරක්ෂණ ක්‍රමවේදයකට පිවිසි පසුව බව ඉරාන බලධාරීන් ඒ සොයාගැනීම කල මුල්ම කාලයේ ප්‍රකාශ කොට තිබුනා.

මෙතෙක් වේලා කථා කල ලුණු මිනිසුන් සොයා ගන්නට පසු කාලයකදී ඉරාන සංස්කෘතික උරුමයන් පිළිබද ප්‍රවෘත්ති ආයතනයට විවිධ රටවල සහයෝගය ලැබුනා.  ඔව්හු 2006 වසරේදී ජර්මනියේ පතල් කැනීම් පිළිබද කෞතුකාගාරය සමග එක්ව මේ වැඩ පිළිවෙල ඉදිරියට ගෙන ගිය අතර 2007 වසරේදී එයට එංගලන්තයේ ඔක්ස්ෆර්ඩ් (University of Oxford) සරසවියත්, ස්විට්සර්ලන්තයේ සූරිච් (University of Zurich) සරසවියත් එකතු උනා. දෙවැනි ලුණු මිනිසාත් සොයාගත් පසුව මේ ලුණු නිධිය ක්‍රියාත්මක කල සමාගම එහි ක්‍රියාකාරිත්වය විවිධ හදුනාගත් ප්‍රදේශ වල අත්හිටවූයේ පුරාවිද්‍යාත්මකව ඉතාම වටිනා සාක්ෂි වලට හානියක් වේ යැයි අටියෙන්. නමුත් විවිධ පාර්ශව ඉරාන රජයෙන් කල ඉල්ලීම් වල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 2008 වසරේදී ඉරාන කර්මාන්ත අමාත්‍යාංශය මේ ලුණු නිධියට නිකුත් කර තිබූ කැනීමේ බලපත්‍රය අහෝසි කලා. ඒ අනුව වර්තමානය වන විට මෙහි ලුණු කැනීම සිදුවෙන්නෙ නෑ.

මේ සොයාගැනීම් වලින් පසුව සිදුකල පුරාවිද්‍යාත්මක පරීක්ෂණ වලින් තවත් බොහෝ කරුණු අනාවරණය වුනා. C 14 කාලනිර්ණය අනුව ලුණු මිනිසුන් වසර 1700 කට එහා අතීතයකට අයත් බව පරීක්ෂණ ආරම්භ වූ මුල් කාලයේදීම පැහැදිලිව අනාවරණය කරගත හැකි වුනා. එම පරීක්ෂණ සදහා ලුණු මිනිසාගේ ඉතිරිව තිබූ අස්ථි කොටස් වගේම ඔහුගේ ඇදුම් ආදියත් උපයෝගීකොට ගෙන තිබෙනවා.

ඒ වගේම හිස කොටසේ ත්‍රිමාණ ඡායාරූප යොදාගනිමින් සිදුකල පරීක්ෂණ මගින් පළමු ලුණු මිනිසාගේ ඇස ආසන්නයේ තිබූ පිපිරීම් 3 ක් සොයාගනු ලැබුවා. මේ සියල්ල මරණයට පෙර ඇති වූ ඒවා බවත්. හිසේ යමක් තදින් ගැටීම නිසා ඔහුගේ මරණය සිදු වී ඇති බවත් පසුව නිගමණය වුනා. හිසකෙස් යොදාගනිමින් කල පරීක්ෂණ මගින් ලුණු මිනිසාගේ රුධිර ගණය B+ බවත් කියැවුනා.


සොයාගත් ලුණු මිනිසුන් සියල්ල එකම කාලයකට අයත් උනේ නෑ. ඒ කාල සීමාවන් ඉරානය ඈත අතීතයේ පර්සියාව නමින් හදුන්වන කාලයේ ඒ පෙදෙස් වල බිහි වී තිබූ අධිරාජ්‍ය වල නම් වලින් හදුන්වා දී තිබෙනවා. පාතියන් (Parthian) ක්‍රි.පූ 247 - ක්‍රි.ව 224 / සැසනිඩ් (Sassanid)  ක්‍රි.ව 224 - ක්‍රි.ව 651 / ආචේමෙනිඩ් (Achaemenid Dynasty) ක්‍රි.පූ 550 - ක්‍රි.පූ 330, පුරාණ පර්සියාවේ පැරණිම රාජ වංශයද ආචේමෙනිඩ්ය.

ඒ ඒ කාලසීමාවන්හි මේ අය වාසය කල  බව තහවුරු කරන තවත් සොයාගැනීමක් සිදු කලේ 2012 වසරෙදි. ඒ අනුව ලුණු නිසා හොදින් සංරක්ෂණය වී තිබූ ලුණු මිනිසුන්ගේ බඩවැල් තුල තිබී පටි පණු වර්ග දෙකක බිත්තර සොයාගෙන තිබුනා. ඒ ආශ්‍රයෙන් කරුණු දෙකක් අනාවරණය වුනා. ලුණු මිනිසුන්ගේ ඉතිහාසය වසර 2200 ක් තරම් ඈත අතීතයට දිව යාම ඉන් පළමුවැන්න. දෙවැන්න එදා සමාජයේ ඔවුන්ගේ ආහාර රටාව. මේ මිනිසුන් මස් වර්ග ආහාරයට ගෙන තිබුනත් නිසි තරම් කාලවේලාවක් ඒවා පිස නැති බව තහවුරු වුනා. ඒ වගේම පළමු ලුණු මිනිසාගේ කනක තිබූ රන් කරාබුවත්, ඔහුගේ ඇදුම් පැළදුම් ආදියත් නිරීක්ෂණයෙන් පසු ඉතිහාසඥයන්ගේ මතය වී ඇත්තේ ඔහු මේ ස්ථානයේ සිටි නිලධාරියෙකු හෝ ප්‍රභූ තැනැත්තෙකු වන්නට ඇති බවයි.

මේ සිරුරු වල ඇති වැදගත්කම කුමක්ද ? ඔබට එහෙම සිතෙනවා වෙන්නටත් පුලුවන්. ලුණු තට්ටුවක් යට තැන්පත් වී තිබූ හෙයින්ම මේ සිරුරු වල ඇතැම් කොටස් ඉතා හොදින් සුරැකිව තිබෙනවා. මේ ලුණු මිනිසුන්, ඉතිහාසඥයන්ට නම් පොළව යටින් හමුවූ ඉතාම වටිනා වස්තුවක් හා සමානයි. මේ අය විසූ ඈත අතීතය පිළිබද බොහෝ තොරතුරු,  මේ සිරුරු මගින් රැස්කර ගැනීමට හැකි වීම එයට හේතුවයි.

ලුණු යට සැගවුනු මෙවැනි මමී සමස්ත ලෝකයෙන්ම හමු වී ඇත්තේ ඉතාම ස්වල්පයයි. ඉරානයට අමතරව ඔස්ට්‍රියාවෙනුත් මෙවැනි පැරණි මෘත ශරීර හෙවත් මමී හමුවී තිබෙනවා. ඒ අතරිනුත් ඉරානයේ ලුණු මිනිසුන් ඉතාම සුවිශේෂීයි. මේ අයගේ මරණ කුමන හේ්තුවක් නිසා සිදු වූ ඒවාදැයි නිශ්චිතව ප්‍රකාශ කරන්නට කාලයක් යන තුරු ඉතිහාසඥයන්ට ගැටලුවක්ව පැවතුනා. නමුත් තෙවැනි ලුණු මිනිසා විශාල පාෂාණයකට යට වී සිටියදී සොයාගැනීමෙන් පසු හදිසියේ හටගත් භූමිකම්පාවක් හේතුවෙන් සිදු වූ පර්වත ගල් කඩා වැටීමකට හසුව මේ සියල්ලන්ම මිය යන්නට ඇති බව වර්තමානය වන විට සැළකෙනවා.

මේ සිරුරු වල DNA පරීක්ෂණ සිදුකල ඔස්ට්‍රේලියාවේ මහාචාර්ය ඩැනියල් පොට්ස් (Daniel Potts) විද්වතා කියන්නේ, ඉරාන ලුණු මිනිසුන් ජීවත් වූ ඈත ඉතිහාසය ගැන නූතන පරපුරට සෑහෙන තොරතුරු කන්දරාවක් මේ සිරුරු සමගම ලෝකයා හමුවට පැමිණ තිබෙන බවයි.

මේ සිරුරු වලට අමතරව විවිධ ප්‍රමාණවල රෙදි කැබලි 300 කට වඩා මේ ලුණු නිධිය පිහිටි භූමියෙන් මේ වන විට හමු වී තිබෙනවා. ඒවා මේ මිනිසුන් හැද සිටි ඒවා නෙමෙයි. මේ රෙදි අතර සමහරක් ඉතා හොදින් සංරක්ෂණය වී තිබෙන නිසා ඒවායේ මුල් අවස්ථාව ගැන යම් අදහසක් ගන්න පුලුවන්. රටා සහිත විවිධ සායම් උපයෝගී කරගෙන වර්ණ ගල්වන ලද රෙදි ඒ අතර තිබෙන බවත්, විශාලම රෙදි කැබැල්ල වර්ග මීටරයක් තරම් වන බවත් සදහන්.

පළමු ලුණු මිනිසාගේ හිස සහ ඔහුගේ වම් පාදය මේ වන විට ටෙහෙරාන් නුවර ඉරාන ජාතික කෞතුකාගාරයේ ප්‍රදර්ශනයට තබා තිබෙනවා. දෙවන, තෙවන, සිව්වන, හා පස් වන සිරුරු සන්ජාන් (Zanjan) නුවර මානව විද්‍යා කෞතුකාගාරයේ තබා තිබෙනවා. හයවන සිරුර තවමත් එය තිබූ භූමියේම තබා ඇත්තේ වඩා දියුණු සංරක්ෂණ ක්‍රමවේදයක් සොයාගත් පසුව ඉවතට ගන්නා අටියෙන්.

තවමත් භූමියෙන් ඉවත් නොකල 6 වන ලුණු මිනිසා

ටෙහෙරාන් ජාතික කෞතුගාරයේ පළමු ලුණු මිනිසාගේ කොටස් තබා ඇති වීදුරු ප්‍රදර්ශන කුටි මේ අරමුණ වෙනුවෙන් විශේෂයෙන්ම සකස් කර ඇත්තේ එකකට ඩොලර් 25000 වැනි අතිවිශාල ධනස්කන්දයක් වැය කරමින්. ඇසට නොපෙනෙන බැක්ටීරියා, ශුද්‍ර ජීවීන් මගින් ලුණු මිනිසාගේ අභ්‍යන්තර අවයව විනාශයට පාර කැපිය හැකි නිසා එය වැළැක්වීම ඉරාන බලධාරීන්ගේ මූලික අභිප්‍රාය වී තිබෙනවා. ඒ ඒ අවස්ථාවේ වීදුරු ප්‍රදර්ශන කුටි තුල පවතින තත්වය, ජල වාෂ්ප, උෂ්ණත්වය ආදී කරුණු වලට අමතරව තවත් බොහෝ තාක්ෂණික තොරතුරු ලබාදෙන විවිධ අධි තාක්ෂණික උපාංග ඒවා තුල සවි කර ඇත්තේ මෙම තොරතුරු ලුණු මිනිසුන්ගේ අනාගත කල් පැවැත්මට සෘජුව දායක වන නිසා.

අප නොදුටු වසර දහස් ගණනකට එහා ඈත අතීතයක සුවද වර්තමානයට කැන්දාගෙන එන ලුණු මිනිසා වූ කලී පුරාවිද්‍යාත්මක මිළ කල නොහැකි වස්තූන් සමූහයකි. මානව ශිෂ්ඨාචාරයේ අතීත ගමන් මග පිළිබද නවතම තොරතුරු සොයාගැනීමට වෙහෙසෙන හැමටම ඒවා විශාල සේවයක් සලසනු ඇත.


අද ලිපියට මූලාශ්‍ර

Pasthorizons
Mummy Tombs
National Geographic
Wikipedia

මම කාමරේ වෙසෙන සත්ගුණවත් සිරා කොලුවා.

ප.ලි

අවසාන ලුණු මිනිසා 2010 දී සොයාගත් බවක් ඇතැම් තැනක සදහන් වෙයි. ඇතැම් තැනක එය 2007 ලෙස සදහන් වෙයි.

Niels Lynnerup යනු මමී ප්‍රතිසකසන්නෙක් ලෙස ලෝකයේම ගෞරවයට පාත්‍ර වූ ඩෙන්මාර්ක් ජාතික මහාචාර්ය වරයෙකි. ඔහු මේ වන විට හතරවැනි ලුණු මිනිසාගේ මුහුණ ප්‍රති සකසන්නට කටයුතු කරමින් සිටී.

ලුණු මිනිසා ගැන සැකසුනු වාර්තා වැඩසටහනක් මෙතැනින් නරඹන්න.

මුර්සි කෙල්ලන්ගේ තොල් තැටි වලදී මෙන් ඉරාන ලුණු මිනිසා ගැනද සිංහලෙන් වෙනත් ලිපි අන්තර්ජාලය තුල නොදුටුවෙමි. මෙය මේ පිළිබද ලියවෙන පළමු සිංහල ලිපිය විය හැක.