58 බංගලි සහ බංග්ලාදේශය

බංග්ලාදේශය වර්ග කිලෝමීටර් 144000 කට ආසන්න රටකි. එහි අගනුවර ඩකාය. මුදල් වර්ගය ටකාය. ප්‍රධානම ආදායම් මාර්ගය ඇඟලුම් අපනයනයයි. එය ලෝක නිෂ්පාදනයෙන් 27% කි. මෙහි තිබෙන ඇඟලුම් කර්මාන්ත ශාලා වල කළමනාකරුවන්ගෙන් 50% ක් පමණ ශ්‍රී ලාංකිකයෝ වෙති. මෙයට වසර දෙකකට පෙර මා මේ රටට පැමිණියේ අගනුවර ඇති ප්‍රධාන ඇඟලුම් ආයතනයක ආරාධනයෙනි. මේ වසර 2ක කාලය තුල මා ලද අත්දැකීම් ඇසුරු කොට ගෙන මෙම ලිපිය සිරාගේ කාමරය වෙත ලියා එවමි.

මෙහි පැමිණෙන බොහෝ ශ්‍රී ලාංකිකයන්ට අදාල ආයතනය මගින් නවාතැන්, ප්‍රවාහනය ආදී සියලු පහසුකම් ලබා දෙයි. මා පැමිණි පළමු දින මා සමග මාගේ ආයතන ප්‍රධානියාද පැමිණියේය. තට්ටු නිවාසයක එකිනෙකට මුහුණලා තිබෙන සුපිරි නිවාස දෙකක් අපට නවාතැන් ලෙස ලැබිණි. ඒවා නම්කර තිබුනේ Company Guest House ලෙසයි. අප දින 15 ක් මෙම නිවෙස් ව‍ල රැදී සිටිය යුතු වූ අතර ඒ දින 15 තුල අපට අවශ්‍ය ආකාරයේ නිවාසයක් තෝරා ගත යුතුය. පළමු දින රාත්‍රියේම ඉතා හාස්‍යජනක අත්දැකිමකට මුහුණ දුන්නෙමි. රාත්‍රී ආහාරය නිමවා නින්දට ගිය පසු විසිල් හඬට සමාන හඬක් මට ඇසුනි. මෙය මුලින් මුලින් ඇසුනේ  පැය භාගයකට වරකි.  මධ්‍යම රාත්‍රිය වන විට විටින් විට මෙවැනි හඬවල් විශාල ප්‍රමාණයක් ඇසෙන්නට විය. මා සිතුවේ රාත්‍රියට කෑ ගසන කුරුල්ලෙක් විය යුතු බවයි. මධ්‍යම රාත්‍රිය පසුවී මගේ ආයතන ප්‍රධානියා මට දුරකථනයෙන් අමතා ඒ හඬ කුමක්දැයි විමසීය. මා ඔහුට කීවේ කුරුල්ලෙකු වන්නට හැකි බවකි. ඔහු මට කීවේ එවැනි කුරුල්ලෙකු මේ අවට ජීවත් වන බවක්  අන්තර්ජාලයේ හෝ නැති බවත් මේ හඬ නිසා නිදා ගැනීමට නොහැකි බවත්ය.

අලුයම් කාලය වන විට තත්වය ඉතා දරුණු විය. විනාඩියක් විනාඩියක් පාසා මේ හඬ ඉතා තියුණු ලෙස ඇසෙන්නට විය. පෙර දින රාත්‍රීයේද මා හරි හැටි නිදා ගත්තේ නැත. මේ ශබ්දය නිසා එක විනාඩියක් හෝ නින්ද යන්නේද නැත. ඉවසන්නට බැරි තැන මේ කුරුල්ලා එළවා දැමීමට තීරණය කර දොර හැරියෙමි. මගේ ආයතන ප්‍රධානියා ඒ වන විටත් දොර අසලය. ඔහු සිටියේ ඉහ වහා ගිය කෝපයකිනි. අප දෙදෙනා  බිම් මහලට ගියෙමු. එකල්හි අප දුටු දෙයින් සිනහව නවතා ගන්නට නම් නොහැකි විය.

නිවාස මුරකරු කටකපලා නිදා සිටියි. කුඩා විසිල් එකක් ඔහුගේ කටේ සිරවී තිබේ. සිදුවී ඇත්තේ මෙයයි. එක ලඟ තට්ටු නිවාස වල මුරකරුවෝ සිටිති. මේ මුරකරුවන් නිවැරදිව රාජකාරි කරනවාදැයි බැලීමට බයිසිකලයකින් තවත් අයෙක් පැමිණ නිවස ඉදිරිපිට සිට විසිල් හඬක් නගයි. නිවසේ මුරකරුද විසිල් හඬකින් ඒ අයට පිළිතුරු දිය යුතුය. එකවර විසිල් හඬවල් කීපයක් වට පිටාවෙන් ඇසෙයි. අපගේ මුරකරු තද නින්දේය. එහෙත් ඔහු නිදාසිටින ගමන් විසිල් ගසයි. යන්තම් පිබිදෙන ඔහු එක දිගට විනාඩි 5ක් පමණ නාදකර නැවතත් කඩින් කඩ නාදකරයි. පසුව ඔහුට නැවතත් නින්ද යයි. ඔහුගේ පිළිතුරු විසිල් හඬ ඇසෙන තුරු බයිසිකල් කරුවාද නොනවත්වා විසිල් හඬ නගයි. සැනෙකින් අවදිවන අපගේ මුරකරු නැවතත් නොනවත්වා පිළිතුරු ලබාදෙයි.

මේ මිනිහා අවදිකිරීමට අපට මහත් වෙහෙසක් ගන්නට සිදු විය. බංග්ලාදේශයට ආ පළමු දිනයේදීම මේ රට එපා විය. වාසනාවකට ආයතන ප්‍රධානියා පසු දිනම අපගේ නිවසේ විසිල් ගැසීම නැවැත්විය. එහෙත් අසල නිවාස වල එය තවමත් ක්‍රියාත්මක වේ. එයට ඇති එකම විකල්පය නම් තුන්වෙනි මහලෙන් ඉහළ නිවාසයක පදිංචි වීමයි.

බංග්ලාදේශයේ ගත වූ දෙවැනි දිනයේ අපට තිබුනේ අපගේ ප්‍රධාන කාර්යාලයට වාර්තා කිරීමයි. එහිදී අපට අවශ්‍ය සියලු දේ ලැබුනු අතර බංග්ලාදේශ භාෂාව පිළිබද කුඩා අත්පොතක්ද ලැබුනි. පැය 4 ක් පමණ ප්‍රධාන කාර්යාලයේ ගත කොට නවාතැනට පැමිණියෙමි. පසුදින උදෑසන සිට සේවය ඇරඹිය යුතුය. සවස් කාලය මා ගත කලේ අත්පොත කියවා අත්‍යවශ්‍ය වචන ඉගෙනගැනීම සඳහාය. පෙරදිනයේ නින්දක් නොවූ නිසා ගුවන් තොටුපලෙන් මිළදී ගත් මත්පැන් බෝතලයක් මා සහ ආයතන ප්‍රධානියා විසින් අනුමත කළෙමු. ඒ රාත්‍රියේද විසිල් හඬ ඇසුනද මත්පැනේ බලයෙන් අපට නින්ද ගියෝය.

පසු දින උදෑසන රැකියාවට යන්නට සූදානම් වී නිවස තුලට වී සිටියෙමි. අපට උපදෙස් දී තිබුනේ තනිව කිසිවිටෙකත් පිටතට නොයන ලෙසයි. නැතහොත් රියදුරා පැමිණ අප කැඳවාගෙන යන බවයි. මොහොතකින් නිවසේ දුරකථනයට ඇමතුමක් ලැබුනි.

ගුඩ් මොර්නින් සර්....අයි ඈම් කැ-යා  ස්පීකින්....කැ-යා කේම් ටු යුවර් ප්ලේස් සර්...

උදේ පාන්දරම මට මල හොඳ එකෙන් පැන්නේය.

වට් ආ යූ ටෝකින්...හූ ආ යූ....

අයි ඈම් කැ-යා සර්...කැ-යා කැ-යා ආසේ....

මම දුරකථනය විසන්ධි කලෙමි. අත්පොත අතට ගෙන කැ-යා කියා වචනයක් සෙවූවෙමි. පොතේ එවැනි වදනක් නැත. ආසේ කියා නම්  වචනයක් ඇත. ආසේ යනු තියෙනවාද යන්නයි. උදේ පාන්දර කැ- තියෙනවද කියා ඇසීම මට හිතා ගන්නටත් බැරිය. නිවසේ සීනුව නාද වූයෙන් මම දොර විවෘත කළෙමි.

මැදි වියේ අහිංසකයකු සිටගෙන සිටියි. ඔබ කවුද මම ප්‍රශ්න කලෙමි.

අයි ඈම් කැ-යා සර්...කැ-යා ආසේ....මට නැවතත් කෝපයක් ඉපඳුනි.

කැ- වට් කැ- මම තදින් ඇසුවෙමි.

සර් සර් හෑන්ඩ් කැ- බෑග්, ලැප් ටොප් ඔහු කීවේය.

මට තරු විසිවිය. පසුව දිනක දැනගත් පරිදි අපගේ ලාංකිකයන් බොහෝ අය රියදුරන් අමතන්නේ කැ-යා කියාය. රියදුරන්ද සිතා සිටින්නේ අප යන යන තැන ඔවුන් අපගේ බෑග් ඔසවාගෙන යන නිසා මේ නම කියනා බවකි. මම නම් මෙලෙස මගේ රියදුරා අමතන්නේ නැත. එසේ වුවද බංගලි සමග වැඩ කරන විට දවසකට අඩුම තරමේ කුණුහරුප දෙකක් වත් පිටවෙයි. සමහර නිලධාරීන් ඉඳහිට පහරදෙන අවස්ථාද මා දැක තිබේ. ඒ බංග්ලාදේශයේ ක්‍රමයයි. බංගලියන් හොඳින් යමක් කියා දෙන විට වැටහුනා සේ සිටියි. දවසක් දෙකක් ඒ ගැන සොයා නොබලා සිට නැවත ඇසුවහොත් ඒ කාර්යය කරන්න හිතලාවත් නැත. ප්‍රශ්න කල විට ඔවුන් කියන්නේ නොතේරුන බවකි. මේ අයට ඉතා තදින් සිටීමෙන් සේවයට අදාල වගකීම් ඉටු කරගැනීමට පහසුවක් ඇති අතර භාෂාව ඉගෙන ගැනීමද අත්‍යවශ්‍ය කාරණයකි. මා පළමු මාස 6 ක කාලය තුල හැකි ඉක්මනින් බංග්ලාදේශ භාෂාව ඉගෙන ගැනීමට මහන්සි වූයෙමි.

මේ හා  සමාන සිදුවීමකට පසුගිය සතියේත් මට මුහුණදීමට සිදුවිය. මාස දෙකකට පෙර මා පළමු ආයතනයට සමුදී වෙනත් ආයතනයකට බැඳුනෙමි. එහි කාර්මික අංශයේ කළමනාකරුවෙකු සදහා පුරප්පාඩුවක් ඇති වී තිබු බැවින් අයඳුම්කරුවන් කීප දෙනෙකු සම්මුඛ පරීක්ෂණයකට ලක් කිරීමට මා හට පැවරී තිබුනි. ඒ අතර කොබීර් නම් අයෙකුද විය. ඔහු මෙයට පෙර සේවය කර තිබුනෙ ලංකාවේ විශාලතම ඇඟලුම් ආයතනයකට අයත් බංග්ලාදේශ ශා‍ඛාවේය. මමද ලංකාවේදී මේ ආයතනයේ වසර 8 ක් පමණ සේවය කර ඇති නිසා එහි සියලු කළමනාකරුවන් මාගේ මිත්‍රයන්ය. මිතුරෙකුගේ නමක් කියා ඔහු හඳුනනවාදැයි මම කොබීර්ගෙන් ඇසීමි. ඔව් මම හොඳට දන්නවා එයාව, මට ගොඩාක් ආදරෙයි....ආදරය වැඩි කමට මට කථා කරන්නෙ හුත්-ගෙ පුතා කියලා...යනුවෙන් කොබීර් මා හට කීවේය. එ් වචනයේ අරුත ඔහුගෙන් විමසූ විට ඔහු කිව්වේ පුතා යන අරුතින් එසේ කියනා වගකි.

දින 13 කට පසු මමත් ආයතන ප්‍රධානියත් වෙන වෙනම නිවාස 2 ක නවාතැන් ගත්තෙමු. මාසයකට පමණ පසු ආයතනයේ ගිණුම් කළමණාකරු විද්යුත් තැපෑලෙන් යම් විමසීමක් කර තිබුනි. එහි තිබුනේ අප කලින් නවාතැනේ සිටි දින 13 ක කාලය තුල පහත ද්‍රව්‍ය අප ආහාරයට ගෙන ඇති අතර එය පරීක්ෂා කර අනුමත කරන ලෙසයි. බඩු ලැයිස්තුව පහත පරිදි විය. හාල්කිලෝ 10 කුකුල් මස් කිලෝ 13 අල කිලෝ 4, ලූණු කිලෝ 4, සුදුලූණු කිලෝ 4, තෙල් ලීටර් 5, පාන් 6, සීනි කිලෝ 2 මෙයට අමතරව තවත් ආහාර වර්ගද එහි විය. බංගලින්ගේ හැටි එහෙමය. ගෙස්ට් හවුස් සේවකයා සෑම දිනකම අපට කියා බිල් සඳහා අත්සන ලබා ගත්තේය. ඒවා ලියා තිබුනේ ඔවුන්ගේ බසිනි. මම ඔහේ අත්සන් කලෙමි. මට කල හැකි දෙයක් නොවූ නිසා මම එය ආයතන ප්‍රධානියා වෙත යොමු කළෙමි. මට මතක විදියට මා එම කාලය තුල බො‍ෙහෝ විට ආහාරයට ගත්තේ ලංකාවෙන් පිටවන විට මගේ බිරිඳ විසින් සකසා ඇසුරුම් කර දුන් අච්චාරු/චිලී පේස්ට් ආදිය සමග බත්ය.

මේ රටේ දියුණුවට වින කරන ප්‍රධාන කාරණා 3ක් මම වටහා ගෙන සිටිමි. රථ වාහන තද බදය, හර්තාල්, දූෂණය සහ වංචාව ඒවා වෙති. හර්තාල් යනු කුමක්දැයි මෙහි එන්නට පෙර මා දැක තිබුනේ නැත. 56 හර්තාලය 71 හර්තාලය ගැන වැඩිහිටියන් කියනවා මම අසා ඇත. බංග්ලාදේශයේ තරම් හර්තාල් ලෝකයේ වෙනත් රටක තිබෙන්නට ඉඩක් නැත. මෙහි ආණ්ඩු පක්ශය ඇතුලු ප්‍රධාන පක්ෂ 3 ක් තිබේ. ඔවුන් වෙන වෙනම සති ගනන් හර්තාල් කරති. ඒවා පැය 24, පැය 48, පැය 72 ලෙස වේලාසනින් ප්‍රසිද්ධ කරති. හර්තාල් කියා කරන්නේ පාරේ යන වාහන ගිණි තැබීම. අලාභහානි කිරීම, කඩසාප්පු වලට ගිණි තැබීම, පාරේ යන අයට පහර දීම, මරා දැමීම . වැනි ඉතා අමානුෂික ක්‍රියාකාරකම්ය. සමහර අවස්ථා වල පොලිසිය සමග වෙඩි හුවමාරු ඇතිවන අතර පොලිස් නිලධාරීන් පවා මිය යයි. නැතිනම් තුවාල ලබයි. එවැනි දිනවල අපට වහ කන්නට සිතේ. උදෑසන 4 වන විට සේවයට යා යුතු වෙයි. මේ අපහසුතා මැද හර්තාල් කරන උන්ගේ දෙමාපියන් නිරතුරුව ආදරයෙන් සිහිපත් වෙයි.

රථ වාහන තදබදය අතින් මෙරට ඉතා ඉහල තැනක් ගනී. කිලෝමීටර් 10 ක් යාමට පැය 5ක් ගතවන අවස්ථා ඇත. ඒ තත්වය බංගලින්ට සාමාන්‍ය තත්වයකි. 90% පමණ වාහන ධාවනය වන්නේ ගෑස් ඉන්ධනය ලෙස යොදා ගනිමිනි. ගෑස් කිලෝවක් රුපියල් 45 කි. ලංකාවේදී එය රු 200 කි.  කොපමණ රථ වාහන තදබදය තිබුනත් ඉන්ධන වියදම සොච්චමකි. රථ වාහන ගමන් කිරීමේ සැලසුම් නැත. One Way මාර්ග තිබෙන්නේ නමටය. රියදුරන් තමන්ට රිසි සේ ඒ මේ අත ධාවනය කරයි. පොලිසිය බලා හිදියි. ඔවුන් කරන්නේ රියදුරන්ගෙන් ජරාව කෑමයි. පොලීසිය අත නිතරම විශාල පොල්ලක් තිබේ. සමහර වෙලාවට ඒවා යොදාගෙන ඇතැම් වාහනයකට පොලිසියෙන් තඩි බායි. නැතිනම් රික්ෂෝ කරුවන්ට පහර දෙයි. කොපමණ පහර දුන්නත් රියදුරන්ට වගේ වගක් නැත. බොහෝ බස් රථ වල සැබෑ බොඩියට පිටින් බැරල් තහඩු වැනි දෙයකින් තවත් බොඩියක් ගසා ඇත. ඉදිරිපස හා පසුපස ශක්තිමත් යකඩ බාර් යොදා ඇත. පැති කන්නාඩි නැත. වාහන බොහෝ විට ගමන් කරන්නේ අනෙක් වාහනයේ බාර් එකට හේත්තු වන පරිදිය.

තුන්රෝද රථ සියල්ල දැල් ගසා ආවරණය කර ඇත. රථයට ගොඩවූ වහාම රියදුරා දැල් ආවරණය අඟුලු දමයි. එයට හේතු දෙකකි. මංකොල්ල කරුවන්ගෙන්, පොලිසියෙන් එල්ල වන පොලු ප්‍රහාර වලින් ආරක්ෂාව සලසා ගැනීම, වාහන තද බදයකදී රථය නැවතී තිබෙන විටෙක මගියා මුදල් නොදී පැන යාම නැවැත්වීම ඒ කාරණාවෝ වෙති.

පොදු ප්‍රවාහන මාධ්‍ය ලෙස විවිධ වාහන බංගලියන් විසින් යොදාගෙන තිබේ. බස් රථ වලින් හරි අඩක් පමණ කුඩා ලොරි වෙති. ඒවාට බොඩියක් ගසා බස් බවට පරිවර්ථනය කර තිබේ. තුන් රෝද රථද බස් බවට පරිවර්ථනය කර තිබේ. බස් රථයේ වහලය මතට වී ගමන් කරන්නේ නම් ගමන් ගාස්තුවෙන් හරි අඩක් පමණක් අය කරයි. සමහරක් බස්වල ඇතුලත හිස්ය. වහලය මත යන්නට හැමෝම පොර කති. බස් රථ තුල එළුවන් කුකුලන් ගමන් කරන අවස්ථා ද මා දැක තිබේ.

තවත් ප්‍රධාන ප්‍රවාහන අංගයක් වන්නේ රික්ෂෝවයි. රික්ෂෝකරුවන් සෑමතැනකම සිටිති. ඔවුන් ගත කරන්නේ ඉතාම දුක්ඛිත ජීවිතයකි. පාරේ ගමන් කරන කිසිවෙක් නීතිය ගැන තැකීමක් නැත. ගැටලුවක් ඇති වූ කලෙක පොලිසිය ජරාව කා ගැටලුව විසදයි. මහා මාර්ගයක් මැද වාහනයක් කාර්මික දෝෂයකට ලක් වූ විටෙක එය එතැනම තබාගෙන අළුත් වැඩියාවන් සිදු කරයි. වාහන තදබදය කෙතරම් විශාල වුවත් කිසිවෙකු ඒ ගැන වද වෙන්නේ හෝ ආපදාවට ලක්වූ රථය අයිනකට ගන්නේ හෝ නැත. සමහර දිනෙක මාර්ගය පුරාම මී හරක් දක්කාගෙන යති. එවැනි දවස් වලට වාහන සියල්ල මී හරකුන් පසුපස යති.

අප කුඩා අවධියේදී බංග්ලාදේශය ගැන කියනවිට නිරන්තරයෙන් කියවෙන්නේ ගං වතුර පිළිබදවයි. ගංවතුර ඇතැම් විටෙක ඔවුන්ට ආශිර්වාදයකි. ජමුනා, මැග්නා යන විශාල ගංගා මෙම රට තුලින් ගලා බසී. ඒ වටා භූමිය ඉතා සරුසාරය. සමහර පළාත් මාස 6ක් පමණ ජලයෙන් යටවී පවතී. ඒ කාලයට බොහෝ දෙනා කරන්නේ ධීවර කර්මාන්තයයි. ඉතා බහුලව මිරිදිය මත්සයින් මෙම ගංගා ජලයේ ජීවත් වෙති.  දුර පළාත් වල සිට වැලි, උණගස්, ලී දඬු ආදිය ජලය හරහා ප්‍රවාහනය කරති. ජලය බැසගිය පසු එම බිම  අතිශයෙන් සරුසාරය.

බංගලි ජාතිකයෝ වගාවට ඉතා සමර්ථකම් දක්වති. කිලෝ 60 ක් පමණ බර වට්ටක්කා , කිලෝ 10 කොමඩුද, කිලෝ 30 පුහුල් ගෙඩිද මේ රටට ආගන්තුක දේ නොවෙති. ලංකාවේ මුදලින් අල කිලෝවක් රුපියල් 15 කටද, ලූණු කිලෝව රු 20 කටද ලබා ගත හැක. දේශීය එලවළු මිළ ඉතා අඩුය. කැරට් කිලෝවක් රු20 ට ගත හැකි අතර කිලෝවට අල්ලන්නේ අල 2 ක් හෝ 3කි. ගඩොල් කර්මාන්තය ඉතා විශාල ලෙස කරගෙන යන අතර ඒවා ශක්තිය අතින් ඉතා ඉහළය. තට්ටු 3ක් උඩ සිට බිමට අතහැරියත් කැඩෙන්නේ නැත. කොන්ක්‍රීට් දැමීම, තාර දැමීම සදහා මෙම ගඩොල් කුඩා කැබලි වලට කඩා භාවිතා කරයි. වැලි ඉතා සිහින්ය. ගංගාවල සිට ඒවා ගොඩබිමට පොම්ප කරයි. ලී බඩු සෑදීම, පිඟන් බඩු සෑදීම, සාරි කර්මාන්තය ආදියට බංගලි ජාතිකයන් අති දක්ෂ පිරිසකි.

රොබට් නොක්ස් ලංකාව ගැන ලියූ පොතක බහුතර ලාංකිකයන් වෙදකම ගැන දනිතියි ලියා තිබේ. මට ලියන්නට ඇත්තේ බංගලි ජාතිකයන් බහුතරය රථවාහන රාජකාරි දන්නා බවකි. සෑම තැනකම රථවාහන හැසිරවීම සිවිල් පුරවැසියන් විසින් භාරගෙන තිබේ. සමහර තැනක තුන් හතර දෙනා සිටිති. ඔවුන් එයින් පුදුම වින්දනයක් ලබති. දිග පොල්ලක් අතේ තබාගෙන සිටින ඔව්හු මෙම රාජකාරිය කරනා අන්දම සිනා උපදවන සුළුය. රික්ෂෝ, තුන්රෝද රථ වැනි වාහන වලට පොල්ලෙන් පහර දෙති. සියලු රියදුරන්ට බනිති. පොලීසිය ඒ ක්‍රියාකාරකම් දෙස  බලා සිටිනවා විනා කිසිත් නොකියති.

ස්වභාවික සම්පත් අතින් මේ රට ඉතා පොහොසත්ය. රටේ විශාල වශයෙන් ගෑස් නිධි ඇත. වාහන වලට ඉන්ධනයක් ලෙස, විදුලිය නිපදවීමට, ඉවුම් පිහුම් කටයුතු සදහා ගෑස් භාවිතා කරයි. වී වගාව මෙන්ම තේ වගාවද ඉතා සාරු සාරව කරගෙන යයි. පොල් සහ කොස් භාවිතයට ගන්නේ පළතුරු ලෙසයි. කුරුම්බා ගෙඩියක් රු 75ක් වන අතර වරකා ගෙඩියක් රු 15 ක් පමණ වෙයි. පොල් ආහාර පිසීම සඳහා භාවිතා කරන්නේ ලාංකිකයන් පමණි. සූරියකාන්ත සහ සෝයා තෙල් ඉතා බහුලව භාවිතා කරති. කුකුල්මස් ඉතා සුලභව ඇති අතර මිළද ඉතා අඩුය. නමුත් බංගලියන්ගේ ප්‍රියතම මස් වර්ගය ගව මස්ය. සෑම උදෑසනකම මාර්ගය අයිනේ ගවයින් මරා මස්කරන ආකාරය දැකිය හැක. සමහර පුද්ගලයින් මේ සඳහා ඇබ්බැහි වී සිටිති. කොත ගැසූ කෑම පිඟානක් ඉක්මනින් හිස් කරන්නට බංගලින්ට කදිම හැකියාවක් ඇත. ලංකාවේ සමහරෙක් රාත්‍රී ආහාරයට පෙර පොඩියක් අනුමත වෙන්නට සෙවූවත් බංගලින් සොයන්නේ රාත්‍රී ආහාරයට හරක් මස් තිබේද යන්නයි.

බංගලිදේශයේ ප්‍රධාන උත්සව දෙකක් ඇත. එකක් රොජා ඊද්ය. ඒ කාලයට ඔවුන් උදෑසන සිට රාත්‍රිය වන තුරු ආහාර ලබාගන්නේ නැත. බොහෝ දෙනෙක් මෙය පිළිපදින නමුත් අප සමග වැඩ කරන උන් නම් මේවා කඩ කරති. හොරෙන් කති. මෙලෙස මාසයක පමණ කාලයක් ගෙවා දමයි. රට පුරා සමරන විශාල උත්සවයකින් නිරාහාරව සිටීම අත් හරිති. අනෙක් උත්සවය කුරුබානි ඊද් නම් වෙයි (හජ්ජි). මෙහි සිටින මුස්ලිම් නොවන ජනතාවද මේ උත්සවයෙන් සතුටු වෙති. මෙහිදී ප්‍රධාන වශයෙන් සෑම පවුලකින්ම සතෙකු මරා දෙවියන්ට පූජා කිරීම සිදුවෙයි. මේ සදහා බංග්ලාදේශ ජනතාව වසර මුල සිටම සූදානම් වෙයි. දිළිදු අය පවා මේ උත්සවය සැමරීමට වේලාසනින් මාසිකව මුදල් ඉතිරි කරති.

මේ උත්සවය නිසා 95% පමණ ජීවිත අහිමි වෙන්නේ ගවයන්ගේය. මාසයකට පමණ පෙර සිට ඉන්දියාවෙන් ගවයන් ආනයනය කරති. සියලු දෙනාම පිරිමි සතුන්ය. ලංකාවේ ගවයෙකු මෙන් නොව දෙගුණයක් පමණ විශාලය. හරියටම මේ ලිපිය ලියන්නට දින 3කට පෙර ඒ උත්සවය නිමා විය. එදින සිට අද වනතුරු මා නිවසින් එළියට බැස්සේ නැත. අපගේ නිවස ඉදිරිපිට මාර්ගයේ ගවයන් 8 දෙනෙකුත්, එළුවන් 5 දෙනෙකුත් අවසන් ගමන් ගියහ. ඒ දර්ශනය මතක් වන වාරයක් පාසා මා ඒ අවස්ථාවේ ලද කම්පනය සිහි වෙයි. තවමත් නරගය තුල ගවයන්ගේ සිරුරු වලින් ගලා ගිය රුධිරයෙන් හමන පල් ගඳ ඇත. දුප්පත් අය ගවමස් වියලා කල් තබා ගනිති. දෙවියන්ගේ නාමයෙන් ඔවුන් පවත්වන උතුම් පූජාව නිසා සත්ව ජීවිත අහිමි වෙයි.

බංග්ලාදෙශයේ භාෂාව බංග්ලා නම් වේ. එය සිංහල භාෂාවට තරමක් සමීපකමක් දක්වයි. විජය කුමාරයා ලංකාවට පැමිණියේද එවකට මහා භාරතයට අයත්ව තිබූ අද බංග්ලාදේශයට අයත් මේ භූමියේ සිටයි. අපේ භාෂාවේ තිබෙන වචන විශාල ප්‍රමාණයක් බංග්ලා භාෂාවේද ඇත. සමාන, පුෂ්ප, උත්තර, අපරාජිත, ජනේලය, දකුණ එවැනි වචන කීපයකට උදාහරණ වෙති. මේ රටේ වැසියන් ඉතා ඉක්මනින් කිපෙන සුළුය. රණ්ඩු කරගනිති. කේන්ති ගිය විටෙක අතට අසු වන ඕනැම දෙයක් විනාශ කරති.

මා කලින් සේවය කල එක් ආයතනයක වැටුප් ගෙවිමේදී සෑම කෙනෙකුටම ටකා 30 බැගින් අඩුවීමක් සිදුවිය. සේවකයන් එවේලේම ටකා 30 ඉල්ලා සිටියෝය. කළමනාකරුවෙක් කියා සිටියේ එය ඊලඟ මාසයේ වැටුපට එකතු කරන බවකි. සේවකයන් ආයතනයට එවලේම ගිණි තැබූහ. ඉතා විශාල අලාභයක් සිදු කලහ. අදද එම සේවකයන් එම ආයතනයේම සේවය කරති.

මේ රට තුල පාතාල අපරාධකරුවන්ගේ බලපෑමද ඉතා ඉහළය. එක් ප්‍රදේශයකට එක් අයකු බැගින් මෙවැනි චරිත සිටිති. සියලු ආයතන බැහැර කරන ද්‍රව්‍ය මිළට ගැනීම, ප්‍රවාහන පහසුකම් සැපයීම, ආපන ශාලා පවත්වාගෙන යාම වැනි සියලු කටයුතු මෙවැනි පාතාලයන් අතින් සිදු වෙති.

වෙනත් අයට මෙම කටයුතු කිරීමට ඔවුන් කිසිවිටෙකත් ඉඩ නොදේ. ආයතන සේවකයන්ගේ විරෝධතා ස්ට්‍රයික් මැඩ පැවැත්වීමේදී මොව්හු විශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කරති. එවැනි තත්වයක් ඇතිවුන විට පොලිසියට පෙර මෙම අපරාධකරුවන් පැමිණේ. අප ඔවුන්ට කියන්නේ පොලු හමුදාව කියාය. මොවුන් කිසිම ඉවක් බවක් නැතුව සියලු දෙනාටම තම අත ඇති පොල්ලෙන් නෙලාගෙන නෙලාගෙන යති. විරෝධතා කරුවෝ විසිර යති. ඉන් අනතුරුව පොලිසිය පැමිණ ආයතනයේ වියදමෙන් කා බී ආයතනයේම වාහනයකින් පොලිසියට යති.

පොලිසිය ගැන සඳහන් කරන විට RAB නම් පොලිස් කණ්ඩායමක් තිබේ. ඔවුන් ඉතා නීති ගරුකය. සියලුම ජනතාව ඔවුන්ට ඉතා භියක් දක්වති. මෙහි හමුදාවද ඉතා නීති ගරුකය. ආණ්ඩුව හමුදාවට ඉතා හොඳින් සලකයි. නමුත් හමුදාව කඳවුරු තුලින් ඉවතට එන්නේ කලාතුරකිනි. අතීතයේ හමුදා කුමන්ත්‍රණ කීපයක් මේ රට තුල සිදුවී තිබීම මෙයට හේතු විය හැක. මෙයට මාස කීපයකට පෙර ආණ්ඩුවට හර්තාල් පාලනය කිරීමට අසීරු තත්වයක් ඇති විය. ආණ්ඩුව ඩකා නගරයේ පාලනය හමුදාව අතට පත් කලේය. පැය කීපයකින් හර්තාල් සාමකාමී විය. මෙරට හමුදාව අප රට ඇතුලු විදේශ රටවල් කීපයකටම හමුදා පුහුණුව ලබා දෙයි.

බංග්ලාදේශ ජනතාවගෙන්  බොහෝ දෙනෙක් නූගත් අය වෙති. මොවුන් භූතයන්ට ඉතා බියක් දක්වති. මගේ නිවසේ කාලයක් රීපොන් නැමති තරුණයෙක් සේවය කලේය. ඔහු හැම විටම කථා කිරීමට ඉතා රුචියක් දක්වයි. ඔහේ කියවයි. සමහර දිනෙක මගේ මිතුරන් ඇඳ ඇතිරිල්ලක් පොරවාගෙන භූතයන් මෙන් ඔහුගේ ඇඟට කඩා පනියි. ඉන් පසු ඔහු කථා කරන්නේ නැත. වැඩක් කරන්නේද නැත. ඉතා බියෙන් මා අසලටම වී සිටියි. මොනවා කලත් මා හැර යන්නේ නැත. මගේ මිතුරා භූතයෙක් නොවන බව මා කොපමණ කීවත් ඔහු පිළි නොගනියි. එය පිළි ගන්නට නම් ඔහුට මිතුරා අතගා බැලිය යුතුය. මා ඔහුට අතගා බලන ලෙස කොපමණ ඇවිටිලි කලද ඔහු මිතුරා දෙස බලන්නේවත් නැත. මිතුරා පැමිණ ඔහුව බලෙන්ම අතගායි. ඉන්පසු භූත බිය රිපෝන්ගේ  සිතින් තුරන් වී පෙර පරිදිම වාචාල කම් දොඩවයි.

මේ රට ශ්‍රම සම්පත අතින් ඉතා බහුල රටකි. ලංකාවේ මෙන් නොව ඕනෑම වෙලාවක ඕනෑම කාර්යයක් කිරීමට සේවකයන් සොයා ගත හැකිය. ඇඟලුම් කර්මාන්තය මේ රට තුල ව්‍යාප්ත වීමට ප්‍රධාන හේතුව ශ්‍රමය සහ ඉන්ධන මිළ ඉතා අඩු වීමයි. මෙම කර්මාන්තය තුලින් විශාල විදේශ විනිමයක් මේ රට තුලට ගලා එයි. එහෙත් ඒවා බෙදී යාමේ විශාල විෂමතාවක් ඇත. සෑම තැනකම දූෂණය ඉතා ඉහළින් සිදුවේ. ගුවන් තොටුපලේ සිට සෑම ආයතනයකම සන්තෝසම් නොමැතිව කිසි දෙයක් කළ නොහැක. එය එදිනෙදා ජීවිතයට බද්ධව තිබේ. පොලිසියට ටකා 10 ක් දීමෙන් රික්ෂෝ කරුවන්ට අධිවේගී මාර්ග හරහා ගමන් කල හැක. ඒවා නමට පමණක් අධිවේගී මාර්ග වෙයි. අලුත් මාර්ගයක් සාදා නිමකල විට ටික කාලයක් යන තුරු ඒ හරහා ගමන් ගන්නා සියලු වාහන මුදල් ගෙවිය යුතුයි. සමහර දිනවල අපට අතුරු මාර්ග වල ගමන් කිරීමට සිදුවන අතර, මගදී අනිවාර්යෙන්ම පගාව දීමට සිදුවේ. මේ රටේ අතුරු මාර්ග ඉතා අනතුරු දායකය. සොර සතුරන් ඉතා බහුලය. මංකොල්ල කෑම් නිතරම සිදුවේ. බසයකදී නිකමට හෝ නින්ද ගියහොත් ගමන් මල්ල රහත් වෙයි.

බංග්ලාදේශයේ නීත්‍යානුකූලව මත්පැන් අළෙවිය සිදු නොවේ. එය ඉතා හොද දෙයකි. එහෙත් මේ ජනතාව අධිකව දුම් පානය හා බුලත් කෑම සිදුකරයි. බාබුල් නම් මත්පුවක් වැනි දෑ ඉන්දියාව හරහා ගෙන්වති. සාමාන්‍ය ජනතාවට මිළට ගත නොහැකි සුපිරි මිළ වලට විදේශිකයන් සදහා මත්පැන් විකිණීමට වෙනම ස්ථාන තිබේ. එහෙත් ඒවායෙන් වැඩිපුර මිළට ගන්නේ ස්වදේශිකයන්ය. බොහෝවිට ඔවුන් ඒවා නැවතත් විදේශිකයන්ට අළෙවි කරති. මේ රටට සංචාරකයන් එන්නේ ඉතා අඩුවෙනි. මා නම් කිසිදිනෙක සංචාරකයන් දැක නැත. රට අභ්‍යන්තරයට වෙන්නට සුන්දර ස්ථාන තිබේ. සුන්දර් බාත් වනාන්තරය, කොක්සස් බසාර් වෙරළ තීරය ඉතා සුන්දරය. කිලෝමීටර් 5ක් 6ක් දිග පාලම්ද ඇත. ඒවා හරහා ගමන් කිරීමත් සුන්දර අත්දැකීමකි.

රංගමාටී නම් කදුකර ‍පෙදෙසේ වාසය කරන ජනතාවගෙන් 90% පමණ බුදු දහම අදහන අය වෙති. ඔවුන්ගේ ස්වරූපය වෙනස්ය. චීන හෝ තායිලන්ත ජාතිකයන්ට සමානය. ඔවුන් බුදුන් වහන්සේ චක්මා හෝ මරිමා (Chakma / Marima) යන නමෙන් හදුවන්වති. ඔවුන්ගේ නම් වල අගට මේ කියූ පද දෙකෙන් එකක් බොහෝවිට ඇත. මේ ජනතාවට ඉතා ඉක්මනින් තරහා යයි. ඔවුන්ගේ ඉසව්වට බංගලි ජාතිකයන් යන්නේ කලාතුරකිනි.

බංග්ලාදේශය ගැන තවත් ලිවීමට බොහෝ දේ ඇත. එහෙත් ලියන්නට වේලාවක් සොයගන්නට ඉතා අපහසුය. නිවාඩු දින ඇත්තේ සතියට 1කි. සිරා මේ ලිපිය පල කලහොත් එහි පූර්ණ ගෞරවය හිමිවන්නේ ඔහුටය. ඒ මන්ද යත් මගේ අකුරු තෝරා බේරාගෙන සිංහල යතුරු ලියනය කිරීමට සිරාට වෙහෙසක් දරන්නට සිදුවන නිසාවෙනි. ලිපිය අවසන් කිරීමට පෙර සිරා කොලුවා ඇතුලු සියලුම බ්ලොග් කරුවන් ආදරයෙන් මතක් කරමි. කාමරයට නිතර යන එන අයවද මතක් කරමි. ඔවුන් සතුව රසබර ලිපි ඇතිනම් සිරා වෙත යොමු කරන මෙන් ඉල්ලා සිටිමි.

මාසයේ අවසන් ලිපිය වෙනුවෙන් සිරාගේ කාමරයට

බංග්ලාදේශයේ සිට ලියා එව්වේ එම්.ඩී. රත්නායක.

ප.ලි

මෙවැනි ප්‍රතිචාර මා මෙන්ම අවශේෂ බ්ලොග් කරුවන්ද දිරිමත් කරනවා නියතය.

පිටු 14 ක් පුරාවට තමන්ගේ අත් අකුරින් ලියා සිරාගේ කාමරයේ 7 වෙනි ලිපිය වෙනුවෙන් මේ ලිපිය බංග්ලාදේශයේ සිට සම්පාදනය කල රත්නායක සහෘදයාට සිරා කොලුවාගේ නොවක් ස්තූතිය පිරි නැමේ. සිරාගේ කාමරය තුල පල වූ විවිධ රටවල විස්තර අැතුලත් ලිපි අතරට අලුතින් එකතු වන මේ ලිපිය ඒ සියල්ලටම වඩා ප්‍රමුඛ එකක් වේ යැයි මම සිතමි. සාක් කලාපයේ රටක් වුවද අප වැඩිදුර තොරතුරු නොදන්නා බංග්ලාදේශය පිළිබද සිංහලෙන් ලියවුන මේ ලිපිය අපේ දැනුම් මට්ටමේ රික්තය යම් තරමකට සම්පූර්ණ කරනු ඇත.

පිටරට විස්තර කියවන්නට ලංකාවේ ඇත්තන් ඉතාම මනාපය. ඒ බව එවැනි ලිපියක් පලවූ පසු ලැබෙන පාඨක ප්‍රතිචාර වලින් මොනවට පැහැදිලි වෙයි. සිරාගේ කාමරයේ අටවා තිබෙන විවිධ රටවල ධජ එකතුව සහිත ගැජට්ටුව දෙස බලන විට එහි රටවල් 100 කට වඩා වැඩි සංඛ්‍යාවක් සටහන් වී තිබේ. ඉඳින් සබඳ, ඔබ සිටිනා ඉසව්ව පිළිබද සිරාගේ කාමරයේ 7 වෙනි ලිපියට යමක් ලියන්නට මෙය කියවන ඔබට ඇරයුම් කරමි. සිංහල යතුරු ලියන හැකියාව අවශ්‍ය නැත. අත් අකුරින් ලියා ස්කෑන් කොට මා වෙත ඊයක් එවන්න. ඒවා යුනිකෝඩ් බවට පෙරලීමේ වගකීම මම දරමි.

ඔබේ ප්‍රශ්න සඳහා සිරා කොලුවා වන මවිසින් පිළිතුරු එකතු කලද ඒවා ලිපියේ රචකයා විසින් මාවෙත ඔහුගේ අත්අකුරින්  ලියා එවන ලද ඒවාය. සිංහල අකුරු යතුරුලියනය නොදන්නා නිසා ඔහු පිළිතුරු අතින් ලියා මවෙත එවන්නට තීරණය කරන්නට ඇත.